Halloween, Geisterbahnen, Horrorgeschichten – viele Menschen, und besonders Kinder, lieben es, sich zu gruseln. Doch was fasziniert uns am Horror? Welche Rolle spielt die Angst, und wie kann die Seele in diesem Kontext Heilung und Trost finden? Die Armenische Apostolische Kirche bietet auf diese Fragen eine tiefe, spirituelle Antwort und lädt uns ein, die Grenze zwischen dem „Spiel mit dem Schrecken“ und dem wahren Frieden zu reflektieren.

Die Faszination der Angst:
Warum suchen wir den Schrecken?

In der Psychologie wird die Lust an der Angst als „Sensation Seeking“ beschrieben: Das gezielte Aussetzen gegenüber furchteinflößenden Situationen kann Freude und Selbstwirksamkeit fördern. Kinderpsychologin Karen Krause erklärt in einem ZDF Beitrag, dass es für Kinder wichtig ist, den Umgang mit Furcht zu lernen. Sie betont, dass spielerische Angstsituationen wie Halloween oder Gruselfilme dabei helfen können, die eigenen Emotionen zu erkennen und zu bewältigen. Tatsächlich schüttet der Körper nach einem Moment des Schreckens Endorphine aus, was die Erfahrung als „Angstlust“ erlebbar macht – ein emotionaler „Kick“, der uns Freude bereitet, sobald die Gefahr vorüber ist.

Doch obwohl die moderne Psychologie die Angst als Entwicklungstool und Freudequelle ansieht, stellt die orthodoxe Theologie die Frage, wie sich die künstliche Erzeugung von Furcht auf das seelische Wohlbefinden auswirkt.

Angst und Furcht
im Licht der ostkirchlichen Tradition

Für die Orthodoxie bzw. die Ostkirchen sind Angst und Furcht nicht an sich negativ, sondern natürliche Zustände, die uns zu einem tieferen Verständnis des Lebens und Gottes führen können. Der orthodoxe Ansatz hebt die „göttliche Furcht“ hervor – eine Art von Ehrfurcht vor der Schöpfung und vor Gott selbst. Wie im Psalm 111,10 geschrieben steht: „Die Furcht des Herrn ist der Anfang der Weisheit.“ Diese Form der Furcht ist nicht lähmend, sondern gibt der Seele Kraft, sich Gott zu öffnen und die Dunkelheit im eigenen Herzen zu überwinden.

Orthodoxe Theologen und Seelsorger weisen darauf hin, dass die wiederholte Konfrontation mit künstlich erzeugter Furcht – wie in Horrorfilmen oder Halloween-Schockmomenten – nicht das Ziel des Christen sein kann. Statt den Adrenalinschub im Spiel mit der Dunkelheit zu suchen, lädt die Kirche uns ein, in das göttliche Licht zu treten und die Ängste des Lebens mit der Gewissheit zu begegnen, dass wir in Gott vollkommen geborgen sind.

Wie kann die Seele mit Ängsten heilen?

Kinder und Erwachsene lernen durch Angst viele wertvolle Dinge über sich selbst und die Welt, aber die Kirche gibt uns noch eine tiefere Antwort: Der beste Weg zur Heilung liegt in der Annäherung an Gottes Liebe, die alle Angst vertreibt. „Furcht gibt es in der Liebe nicht, sondern die vollkommene Liebe vertreibt die Furcht. Denn die Furcht rechnet mit Strafe, wer sich aber fürchtet, ist nicht vollendet in der Liebe.“ heißt es im 1. Johannesbrief 4,18. Gott bietet uns eine innere Stärke an, die kein Film oder Fest liefern kann. Diese Kraft hilft uns, auch in den dunklen Momenten unseres Lebens Frieden zu finden.

Die Seele wird in der Orthodoxie nicht dazu angehalten, sich künstlich herbeigeführter Furcht auszusetzen. Stattdessen gibt die orthodoxe Tradition Rituale, Gebete und die Sakramente als echte Wege, mit Ängsten umzugehen. Die Kirche lädt uns ein, die Dunkelheit nicht zu fürchten, sondern den Glauben und das Licht Gottes zu suchen. Dies führt zu einer Stärke, die tief und beständig ist, anstatt einer kurzlebigen Erleichterung, die ein Horrorfilm oder ein Gruselspiel geben mag.

Orthodoxe Ansätze für Kinder und Jugendliche:
Angst liebevoll begleiten

Es ist wichtig, dass Eltern ihren Kindern dabei helfen, mit Furcht umzugehen und Mut zu entwickeln. In unserer Tradition wird dieser Prozess durch die Fürsorge, das Gebet und eine Umgebung der Geborgenheit unterstützt. Kinder können lernen, dass sie nicht allein mit ihren Ängsten sind und dass Gottes Liebe sie durch jede Herausforderung trägt.

Für Eltern bedeutet dies, dass sie ihre Kinder dabei unterstützen können, den Schrecken und das Dunkle zu überwinden, indem sie die eigene Seele durch Glauben und liebevolle Erziehung stärken. Statt dem Reiz der Angst nachzugeben, können Eltern mit ihren Kindern über Gott, die Engel und die Heiligen sprechen und ihnen helfen, den Unterschied zwischen künstlichen Schrecknissen und echter, göttlicher Geborgenheit zu verstehen.

Was die Seele wirklich braucht

In einer Zeit, in der der Nervenkitzel des Grusel lockt, ruft uns die Armenische Apostolische Kirche auf, zur Quelle der wahren Furchtlosigkeit zurückzukehren. Die Seele benötigt keine künstlichen Ängste, sondern die Gewissheit, dass sie im göttlichen Licht angenommen ist. Wenn wir uns mit Ängsten und Herausforderungen konfrontieren, so möge es in einem Umfeld sein, das uns tiefer zur Freude, zum Frieden und zur Liebe Gottes führt.

Mögen wir uns an diesen Tagen und darüber hinaus daran erinnern: Wahre Stärke liegt im Vertrauen auf Gott, in der Suche nach seinem Licht – und in der Kraft, die uns der Glaube schenkt, selbst in den dunkelsten Momenten getröstet und getragen zu sein.

Pfr. Dr. Diradur Sardaryan
Gemeindepfarrer

Հելոուին, սարսափի սրահներ, ահազդու պատմութիւններ — բազում մարդիկ, յատկապէս մանուկներ, կը սիրեն սարսափիլ եւ սիրտի դողով այդ յուզումը ապրել: Բայց ի՞նչն է, որ սարսափին մէջ մեզ կը գրաւէ: Ի՞նչ դեր ունի վախը, եւ ի՞նչպէս կրնայ հոգին այս պայմաններուն մէջ յայտնաբերել խաղաղութիւն եւ մխիթարութիւն: Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցին իր խորունկ հոգեւոր պատասխանները կու տայ այս հարցումներուն եւ մեզ կը հրաւիրէ խորհրդածելու՝ «վախի խաղին» եւ իրական խաղաղութեան միջեւ տարբերութեան շուրջ:

Վախի հրապոյրը. ինչո՞ւ կը փնտռենք սարսափը

Հոգեբանութեան մէջ վախէն հաճոյք ստանալու երեւոյթը կը կոչուի «յուզումի որոնում». այսինքն՝ միտումնաւոր կերպով վտանգաւոր իրավիճակներու ենթարկուիլը կրնայ ուրախութիւն եւ ինքնավստահութիւն արթնցնել։ Մանուկներու հոգեբան Կարեն Քրաուս կը բացատրէ, որ մանուկներու համար կարեւոր է վախի զգացումը ճանչնալն ու զայն յաղթահարելը։ Ան կը նշէ, որ խաղային վախի պարագաները, ինչպէս Հելոուինը կամ սարսափ ֆիլմերը, կրնան օգնել, որ մանուկները ճանչնան իրենց զգացումները եւ սորվին զանոնք կառավարել։ Իրականութեան մէջ, սարսափի պահէն ետք, մարմինը կը կազդուրէ էնդորֆիններ, որ վախը հաճոյքի վերածուի՝ այսինքն «վախի հաճոյք» մը, որ կը պատճառէ ուրախութիւն, երբ վտանգը կը չքանայ:

Բայց թէեւ ժամանակակից հոգեբանութիւնը կը դիտէ վախը որպէս զարգացման գործիք եւ ուրախութեան աղբիւր, եկեղեցական ուսուցումները հարց կու տան՝ ինչպիսի՞ ազդեցութիւն ունի կեղծ վախի ստեղծումը հոգեկան առողջութեան վրայ:

Վախն ու սարսափը՝
եկեղեցական աւանդութեան լոյսին տակ

Հայ եկեղեցւոյ համար վախն ու սարսափը չեն դիտուիր որպէս բացասական երեւոյթներ, այլ իբրեւ բնական վիճակներ, որոնք կրնան մեզ առաջնորդել կեանքին եւ Աստուծոյ մասին աւելի խոր գիտակցութեան։ Եկեղեցական մօտեցումը շեշտը կ’դնէ աստուածային վախին վրայ՝ յարգանքի եւ սրբազան երկիւղի զգացումներ՝ Աստուծոյ եւ Արարչութեան հանդէպ։ Ինչպէս գրուած է Սաղմոսներուն մէջ՝ «Տիրոջ երկիւղը իմաստութեան սկիզբն է»։ Այս վախի ձեւը ոչ թէ կաշկանդող է, այլ՝ հոգին կը զօրացնէ, որպէսզի բացուի դէպի Աստուած եւ յաղթահարէ սրտի խաւարը:

Հետեւաբար, եկեղեցական մտածողութիւնը կը նշէ, որ կրկնուող հանդիպումները կեղծ վախի հետ, ինչպիսիք են սարսափ ֆիլմերը կամ Հելոուինի պահերը, չեն հանդիսանար քրիստոնէական նպատակի ուղի։ Փոխարէնը՝ եկեղեցին մեզ կը հրաւիրէ մուտք գործելու դէպի աստուածային լոյսը՝ կեանքի վախերուն դիմագրաւելով Աստուծոյ սիրոյ եւ ապահովութեան գիտակցութեամբ։

Ինչպէ՞ս կրնայ հոգին բուժուիլ վախէն

Մանուկներն ու մեծահասակները շատ կարեւոր բաներ կը սորվին իրենց եւ աշխարհին մասին վախի միջոցով, սակայն եկեղեցական ուսուցումները աւելի խոր պատասխան կու տան՝ որ ի՛րական բուժման ուղին Աստուծոյ սիրոյ մօտենալն է, որ վախը կը խափանէ։ «Սիրոյ մէջ վախ չկայ, հապա կատարեալ սէրը վախը մէկդի կը վանէ. վասն զի վախը տանջանքի ենթակայ է։ Ուստի ան որ կը վախնայ, սիրոյ մէջ կատարեալ չէ։» կը կարդանք Ա Հովհաննէս 4.18-ին մէջ։ Աստուած մեզի ներքին զօրութիւն մը կը պարգեւէ, որ ո՛չ մէկ ֆիլմ կամ տօն կրնայ տալ։ Այս զօրութիւնը մեզի կ’օգնէ գտնել խաղաղութիւն նաեւ կեանքի խաւար պահերուն։

Եկեղեցական աւանդութիւնը կը խրախուսէ հոգին չմօտեցնել կեղծ վախերուն։ Փոխարէնը, զանազան ծէսերու, աղօթքներու եւ խորհուրդներու միջոցով եկեղեցին ցոյց կու տայ վախերը յաղթահարելու իրական ուղիները։ Ան մեզ կը հրաւիրէ, որ չվախնանք խաւարէն, այլ փնտռենք Աստուծոյ լոյսը, որ մշտական եւ կայուն է՝ ի տարբերութիւն սարսափի խաղերէն առաջացած ժամանակաւոր թեթեւացման:

Եկեղեցական մօտեցումը՝
մանուկներու եւ երիտասարդներու համար

Կարեւոր է, որ ծնողները իրենց մանուկներուն օգնեն՝ վախը յաղթահարելու եւ քաջութիւն զարգացնելու։ Եկեղեցւոյ աւանդութեան մէջ այս գործընթացը կը ներառէ հոգատարութիւն, աղօթք եւ ապահովութեան մթնոլորտի ստեղծում։ Մանուկները սորվին, որ իրենք միայնակ չեն իրենց վախերուն մէջ, եւ Աստուծոյ սէրը զիրենք կը պահպանէ ամէն դժուարութեան մէջ։

Ծնողներուն համար սա կը նշանակէ աջակցիլ իրենց մանուկներուն, որ իրենց հոգին զօրացնեն հաւատքով եւ սէրով դաստիարակուելով։ Փոխարէնը՝ վախի հրապոյրը որոնելու, ծնողները կրնան խօսիլ Աստուծոյ, հրեշտակներու եւ սրբերու մասին՝ օգնելով մանուկներուն հասկնալ կեղծ սարսափներու եւ աստուածային ապահովութեան տարբերութիւնը։

Իրականում հոգիին ի՞նչ է պէտք

Այսպիսով, ժամանակներուն, երբ սարսափի խաղը մեզ կը հրապուր է, եկեղեցին մեզ կը հրաւիրէ դառնալ իրական անվախութեան աղբիւրը։ Հոգին պէտք չունի կեղծ վախերու, այլ Աստուծոյ լոյսի մէջ ընդունուելու զգացումի։ Եթէ պիտի հանդիպինք վախերու եւ մարտահրաւէրներու, թող այդ ըլլայ այնպիսի միջավայրի մը մէջ, որ մեզ առաջնորդէ դէպի Աստուծոյ ուրախութիւն, խաղաղութիւն եւ սէր։

Միշտ յիշենք. իրական զօրութիւնը Աստուծոյ հանդէպ վստահութեան մէջ է, Աստուծոյ լոյսը որոնելու մէջ՝ եւ այն զօրութեան, որ հաւատքը մեզի կու տայ, երբ կարենանք մխիթարուիլ եւ զօրացուիլ նոյնիսկ կեանքի խաւար պահերուն։

Տիրատուր քհն. Սարդարեան
ԲՎՀՀ հոգեւոր հովիւ